Τι είναι η νικοτίνη;

Τι είναι η νικοτίνη;

Νικοτίνη ονομάζεται το αλκαλοειδές, το οποίο το συναντάμε σε σχετικά μεγάλες ποσότητες στα φύλλα του καπνού (Nicotiana tabacum). Την συναντάμε επίσης σε μικρότερες ποσότητες στα φυτά όπως η τομάτα, η πατάτα και η μελιτζάνα. Πρόκειται για ένα άοσμο υγρό, με ισχυρή δηλητηριώδη δράση και έχει ιδιαίτερα πικρή γεύση.

Οι καπνιστές λαμβάνουν μια πολύ μικρή δόση, αφού ένα τσιγάρο περιέχει περίπου 10mg νικοτίνης εκ των οποίων μόλις το 1-2 mg εισπνέονται άμεσα. Από τις 4000 χημικές ουσίες που περιέχει ο καπνός ενός τσιγάρου, 250 από τις οποίες έχουν αποδειχθεί καρκινογόνες, η νικοτίνη είναι εκείνη που προκαλεί ισχυρό εθισμό. Μικρές και γρήγορες δόσεις νικοτίνης, μέσω του καπνίσματος τσιγάρων προκαλούν στον καπνιστή εγρήγορση και διέγερση.

Όταν εισπνέεται ο καπνός, μεταφέρεται στους πνεύμονες και απορροφάται γρήγορα. Με την κυκλοφορία του αίματος φτάνει στον εγκέφαλο όπου προκαλείται η παραγωγή της ντοπαμίνης, που ρυθμίζει την ευχαρίστηση. Με τον τρόπο αυτό εθίζεται ο εγκέφαλος στην νικοτίνη και η έλλειψή της προκαλεί συμπτώματα στέρησης.

Μύθοι και αλήθειες σχετικά με τη νικοτίνη
Mύθος: Η νικοτίνη είναι μία καρκινογόνος ουσία
Πραγματικότητα: Η νικοτίνη δεν ανήκει στις καρκινογόνες ουσίες του καπνού. Υπάρχουν περισσότερες από 4000 χημικές ουσίες στον καπνό του τσιγάρου, 250 από τις οποίες έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο. Συγκεκριμένα, οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες και οι νιτροζαμίνες είναι πιθανοί παράγοντες πρόκλησης καρκίνου του πνεύμονα και άλλων τύπων καρκίνου.

Μύθος: Η νικοτίνη προκαλεί ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα
Πραγματικότητα: Το κάπνισμα είναι γνωστό ότι μπορεί να προκαλέσει καρκίνο, χρόνιες παθήσεις των πνευμόνων, καρδιακές παθήσεις και άλλες διαταραχές. Για τις περισσότερες επιβλαβείς επιπτώσεις ευθύνεται ένας μεγάλος αριθμός από τοξίνες που περιέχονται στον καπνό του τσιγάρου, και όχι η νικοτίνη. Με άλλα λόγια, τα προϊόντα καύσης του τσιγάρου (ο καπνός), και όχι η εθιστική ουσία (η νικοτίνη), ευθύνονται για τη συντριπτική πλειοψηφία των ασθενειών που σχετίζονται με το κάπνισμα.

Μύθος: Η νικοτίνη ευθύνεται για τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το κάπνισμα
Πραγματικότητα: Το κύριο πρόβλημα υγείας που προκαλεί η νικοτίνη είναι ο εθισμός, ο οποίος συντηρεί τη χρήση των προϊόντων καπνού. Οι περισσότεροι καπνιστές συνεχίζουν να εκθέτουν τον εαυτό τους στις τοξικές ουσίες του τσιγάρου επειδή είναι εξαρτημένοι από τη νικοτίνη.
Για τα περισσότερα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το κάπνισμα ευθύνονται οι υπόλοιπες χημικές ουσίες του τσιγάρου, και όχι η νικοτίνη.

Μύθος: H νικοτίνη προκαλεί κίτρινους λεκέδες στα δάχτυλα και στα δόντια
Πραγματικότητα: Οι άσχημοι κίτρινοι-καφέ λεκέδες στα δάχτυλα και στα δόντια δημιουργούνται από την πίσσα των τσιγάρων και όχι από τη νικοτίνη.

Μύθος: Τα βοηθήματα υποκατάστασης νικοτίνης είναι περισσότερο επιβλαβή από το κάπνισμα λόγω της εθιστικής φύσης της νικοτίνης
Πραγματικότητα: Η νικοτίνη είναι μια ουσία που προκαλεί εθισμό. Όταν εισπνέεται μέσω του καπνού, μεταφέρεται στους πνεύμονες και απορροφάται γρήγορα από την κυκλοφορία του αίματος φτάνοντας στον εγκέφαλο μέσα σε δέκα δευτερόλεπτα περίπου. Τότε, οι καπνιστές βιώνουν ένα «χτύπημα» νικοτίνης που προκαλεί την παραγωγή ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, ενός νευροδιαβιβαστή που ρυθμίζει το αίσθημα της ευχαρίστησης. Σύντομα ο εγκέφαλος συνηθίζει να περιμένει τακτικές δόσεις νικοτίνης και υποφέρει από συμπτώματα στέρησης όταν η παροχή αυτή διακόπτεται. Η εθιστική φύση της νικοτίνης οφείλεται κυρίως στην ταχεία μεταφορά της στον εγκέφαλο κατά το κάπνισμα τσιγάρων. Σε σύγκριση με το κάπνισμα, τα βοηθήματα υποκατάστασης νικοτίνης παρέχουν μικρότερες ποσότητες νικοτίνης, πιο αργά, για μικρότερη χρονική διάρκεια και με ελεγχόμενο τρόπο. Επίσης, οι παρεχόμενες ποσότητες μειώνονται με την πάροδο του χρόνου.

Μύθος: Τα βοηθήματα υποκατάστασης νικοτίνης δεν είναι πιο ασφαλή από το κάπνισμα
Πραγματικότητα: Τα οφέλη από τη χρήση των βοηθημάτων υποκατάστασης νικοτίνης για τη διακοπή του καπνίσματος υπερτερούν κατά πολύ των κινδύνων του καπνίσματος. Η νικοτίνη στα βοηθήματα υποκατάστασης παρασκευάζεται με ελεγχόμενες φαρμακευτικές μεθόδους, σε αντίθεση με τη νικοτίνη των τσιγάρων, που δεν υπόκειται σε ελέγχους. Επιπλέον, τα τσιγάρα περιέχουν πάνω από 4000 άλλες χημικές ουσίες πέρα από τη νικοτίνη, οι οποίες είναι υπεύθυνες για την πλειοψηφία των προβλημάτων υγείας που προκαλεί το κάπνισμα.

Μύθος: Τα βοηθήματα υποκατάστασης νικοτίνης αντικαθιστούν έναν εθισμό με έναν άλλον
Πραγματικότητα: Ο κίνδυνος εξάρτησης από τη νικοτίνη που περιέχεται σε φαρμακευτικά σκευάσματα έχει αποδειχθεί ότι είναι πολύ χαμηλός σε σχέση με τον κίνδυνο εξάρτησης από τη νικοτίνη στα προϊόντα καπνού. Τα βοηθήματα υποκατάστασης νικοτίνης έχουν μικρότερες πιθανότητες κατάχρησης σε σύγκριση με τα προϊόντα καπνού. Η πιθανότητα της κατάχρησης (πχ. η χρήση των βοηθημάτων για λόγους διαφορετικούς από τη διακοπή του καπνίσματος) και της εξάρτησης είναι πολύ χαμηλή, καθώς τα βοηθήματα παρέχουν μικρότερες ποσότητες νικοτίνης από τα τσιγάρα, περισσότερο σταδιακά και για μικρότερη χρονική διάρκεια.

Μύθος: Η νικοτίνη είναι μια τεχνητή ουσία
Πραγματικότητα: Η νικοτίνη είναι μια ουσία που βρίσκεται στη φύση προερχόμενη από το φυτό του καπνού (Nicotiana). Η νικοτίνη προέρχεται κυρίως από το φυτό Nicotiana tobacum, αλλά υπάρχουν και άλλα 66 είδη φυτών που περιέχουν την ουσία αυτή. Η νικοτίνη ανήκει σε μια ομάδα χημικών ενώσεων που ονομάζονται αλκαλοειδή.